Δεν υπάρχει δυτική ΝΑΤΟϊκή χώρα που να στηρίζει την Ουκρανία και να μην δέχθηκε απειλές από τη Ρωσία για χτύπημα με πυρηνικά – Ο Πούτιν στα χνάρια του Χρουστσόφ όταν εκβίαζε την Ελλάδα με χτύπημα στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, καλώντας την να αποσυρθεί από το ΝΑΤΟ
Του Μανώλη Καλατζή
Το ΝΑΤΟ είναι εδώ και πολύ καιρό στο προσκήνιο και αυτός που το έφερε και πάλι στη «μόδα», είναι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Την ώρα που ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, δήλωνε πως το ΝΑΤΟ είναι «εγκεφαλικά νεκρό», η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία και στην κυριολεξία ανασταίνει την Βορειοατλαντική Συμμαχία, η οποία αποκτά πολύ πιο ουσιαστικό λόγο ύπαρξης, από αυτόν που ομολογουμένως είχε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Η Μόσχα, η οποία επιδιώκει τον περιορισμό, την συρρίκνωση ή ακόμα και τη διάλυση του ΝΑΤΟ, κατάφερε όχι μόνο να το διευρύνει, αλλά και να το φέρει στα σύνορα της με την ένταξη της Φινλανδίας, της Λετονίας, της Εσθονίας και της Λιθουανίας, καθιστώντας επίσης την ένταξη στη Συμμαχία ως βασικό στρατηγικό στόχο της Ουκρανίας και της Γεωργίας, με την Αρμενία, να προσεγγίζει επίσης για πρώτη φορά μετά το ρωσικό «άδειασμα» στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, υπέρ του Αζερμπαϊτζάν.
Η Σουηδία η οποία επίσης υπήρξε στόχος απειλών από την Ρωσία, έγινε μέλος και ακόμα μία χώρα που στέκεται ανάχωμα στους σχεδιασμούς της Μόσχας.
Οι απειλές για επιθέσεις και για χρήση πυρηνικών, σπρώχνουν ακόμα και την παραδοσιακά ουδέτερη Ελβετία σε πορεία συνεργασίας και σε σκέψεις ένταξης στο ΝΑΤΟ.
Η Κύπρος, είναι μια άλλη περίπτωση, καθώς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, τερμάτισε την στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία – κυρίως σε επίπεδο εξοπλισμών και παροχής διευκολύνσεων στον στόλο της – και στρέφει το βλέμμα προς το ΝΑΤΟ, έχοντας ήδη ξεκαθαρίσει τον δυτικό της προσανατολισμό.
Κάθε δήλωση και κάθε θετική αναφορά στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, προκαλεί έντονο εκνευρισμό στο Κρεμλίνο, το οποίο αντιδρά, όπως έκανε παλαιότερα και η Σοβιετική Ένωση, με απειλές και με προειδοποιήσεις, προβάλλοντας την πυρηνική της ισχύ.
Η εργαλειοποίηση της απειλής πυρηνικού χτυπήματος, πάει πίσω στον χρόνο, όταν η Σοβιετική Ένωση, τιμωρούσε με εισβολές τις χώρες που παρουσίαζαν τάσεις εκδημοκρατισμού και ανήκαν στην δική της σφαίρα επιρροής, όπως αυτή είχε καθοριστεί με τη συμφωνία της Γιάλτας. Θύματα υπήρξαν η Ουγγαρία και η Τσεχοσλοβακία, το 1956 και το 1968 αντιστοίχως.
Απειλές, απειλές … και απειλές
Το Μάιο του 1958, ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ σε συνέντευξη του στο «Βήμα», απειλεί ευθέως την Ελλάδα, αν δεχόταν την εγκατάσταση αμερικανικών πυραύλων λέγοντας πως «η ύπαρξις ατομικών όπλων επί του ελληνικού εδάφους θα ηδύνατο να επισύρη επί της χώρας, εις την περίπτωσιν πολεμικής συρράξεως ατομικά πλήγματα ανταποδόσεως, με όλας τας απορρέουσας εντεύθεν τραγικάς συνεπείας». Η Ελλάδα ωστόσο δεν είχε δεχθεί την εγκατάσταση πυρηνικών όπλων στο έδαφος της. Ο Καραμανλής αντιδρά στη συνέντευξη Χρουστσόφ λέγοντας πως τα όσα είπε ο Σοβιετικός ηγέτης «είναι μια έμμεσος, πάντως απαράδεκτος επέμβασις εις τα εσωτερικά ξένης χώρας». Ο Έλληνας Πρωθυπουργός διεμήνυσε στη Μόσχα ότι το ΝΑΤΟ είναι αμυντική και όχι επιθετική Συμμαχία και ουδείς είχε αποφασίσει να εγκαταστήσει πυραύλους στην Ελλάδα, αλλά «εάν τυχόν προκύψη περίπτωσις (…) τούτο θα εξετασθή με κριτήριον την ασφάλειαν της χώρας».
Η κρίση των γραμματοσήμων με τον Γλέζο
Η τριβή μεταξύ Αθηνών και Μόσχας είχε και άλλα επεισόδια, καθώς το 1959, συνελήφθη ο Μανώλης Γλέζος για κατασκοπεία, λόγω επαφών με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ, ο οποίος βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης. Ας μην ξεχνάμε ότι είχαν περάσει μόλις 10 χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο απόγειο του.
Τον Φεβρουάριο του 1959 ο Χρουστσόφ, παρεμβαίνει προσωπικώς και ζητάει την αποφυλάκιση του Μανώλη Γλέζου. Η Αθήνα απαντά με έντονο διάβημα του Υπουργείου Εξωτερικών στη σοβιετική πρεσβεία, κάνοντας λόγο για ακόμη μία «απαράδεκτον ανάμιξη στα εσωτερικά της Ελλάδας».
Τα ταχυδρομεία της Σοβιετικής Ένωσης με πολιτική απόφαση του Ανωτάτου Σοβιέτ, εκδίδουν γραμματόσημα με την μορφή του Μανώλη Γλέζου και ως αντίδραση τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εκδίδουν δικά τους γραμματόσημα με τη μορφή Ίμρε Νάγκυ πρώην πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, ο οποίος εκτελέστηκε μετά την σοβιετική εισβολή το 1956, με την οποία ανατράπηκε η πορεία φιλελευθεροποίησης της χώρας. Μετά από λίγο καιρό επικράτησε η λογική. Ελλάδα και ΕΣΣΔ απέσυραν τα γραμματόσημα από τη κυκλοφορία και έληξε η κρίση των γραμματοσήμων.
Θα βομβαρδίσουμε και την Ακρόπολη
Η Σοβιετική Ένωση δημιουργώντας διάφορα «Συμβούλια Ειρήνης», πολλά εκ των οποίων δραστηριοποιούνται μέχρι σήμερα, άρχισε να δημιουργεί δήθεν αντιπολεμικό κλίμα στα Βαλκάνια με αίτημα την απαγόρευση εγκατάστασης πυρηνικών. Οι Βαλκανικές χώρες που ανήκαν στην Σοβιετική σφαίρα επιρροής καλύπτονταν από τους σοβιετικούς πυραύλους στο βεληνεκές των οποίων ήταν και η Ελλάδα. Η Σοβιετική Ένωση ενώ μπορούσε να χτυπήσει την Ελλάδα, απαιτούσε να μην εγκατασταθούν ΝΑΤΟϊκοί πύραυλοι στη χώρα, για να διατηρήσει μόνη της τον πλήρη έλεγχο της Βαλκανικής Χερσονήσου. Στο πλευρό της Σοβιετικής Ένωσης και ο Σπύρος Μαρκεζίνης μετέπειτα διορισμένος «πρωθυπουργός» της χούντας, ο οποίος θέλοντας να πλήξει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή συνεργαζόταν με την Μόσχα. Μάλιστα με αρθρογραφία του στη «Πράβντα» (εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ) υποστήριζε την «απύραυλη» βαλκανική.
Ο Χρουστσόφ, το 1961, με νέες δηλώσεις του απειλεί πως δεν θα διστάσει να πλήξει με πυρηνικά την Ελλάδα, αν η Αθήνα δεχόταν την εγκατάσταση ΝΑΤΟϊκών πυραύλων. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, η ΕΣΣΔ κάνει διάβημα στην Ελλάδα για ΝΑΤΟϊκή άσκηση στη Θράκη λέγοντας ότι η Αθήνα, συμμετέχει στα επιθετικά σχέδια του ΝΑΤΟ «πλησίων των συνόρων των σοσιαλιστικών χωρών». Στο διάβημα σημειωνόταν σε απειλητικό τόνο ότι «η Σοβιετική Ένωσις και αι άλλαι σοσιαλιστικαί χώραι θα ήσαν ηναγκασμέναι να λάβουν απαντητικά μέτρα, υπαγορευόμενα εκ των δημιουργηθεισών συνθηκών».
Ο Χρουστσόφ σε νέες δηλώσεις του ισχυρίστηκε πως η Ελλάδα μαζί με άλλες χώρες απειλούσε με πόλεμο την ΕΣΣΔ, κάτι το οποίο δεν είχε συμβεί. Συμβούλεψε την Ελλάδα, να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, διότι «εις τον μέλλοντα θερμοπυρηνικόν πόλεμον, δεν θα υπάρχει διάκρισις μεταξύ μετώπου και μετόπισθεν». Είχε πει στον πρέσβη της Ελλάδας στη Μόσχα πως ο ίδιος δεν θα έδινε διαταγή να βομβαρδιστεί η Ακρόπολη αλλά δεν θα δίσταζε να διατάξει τον σοβιετικό στρατό να πλήξει βάσεις του ΝΑΤΟ στην Ελλάδα και από τους βομβαρδισμούς δεν θα σωζόντουσαν ούτε οι ελληνικοί ελαιώνες αλλά ούτε η Ακρόπολη, καθώς οι βόμβες δεν κάνουν διακρίσεις!
Η απάντηση από την Αθήνα ήταν άμεση, με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να δηλώνει πως η ΕΣΣΔ, «δύναται, όπως απείλησε, να καταστρέψει την Ακρόπολιν. Δεν δύναται όμως να καταστρέψει τα ιδεώδη τα οποία συμβολίζει ο Ιερός Βράχος και τα οποία είναι ιερώτερα από τους πυραύλους».
Και ο Γεώργιος Παπανδρέου ως αρχηγός της Ένωσης Κέντρου που ήταν αξιωματική αντιπολίτευση είχε δηλώσει ότι «το έθνος δοκιμάζει ευλόγως βαθυτάτην έκπληξιν από την αδικαιολόγητον επίθεσιν των ηγετών της Σοβιετικής Ένωσης, όταν όμως συμβή η ιστορική ώρα να επιβάλλη επιλογήν, ο Ελληνισμός κατά την μακραίωνη Ιστορία του έχει αποδείξει ότι θυσιάζει την ειρήνη χάριν της ελευθερίας, αλλά ουδέποτε την ελευθερίαν χάριν της ειρήνης. Και ούτη είναι η λάμψις του εις την Ιστορίαν».
Σοβιετικές απειλές για Θράκη
Συνομιλία Αβέρωφ με Σοβιετικό πρέσβη Νικολάι Κοριούκιν κατά την διάρκεια της κρίσης των πυραύλων στην Κούβα στα 26 Οκτωβρίου 1962.
Ο Σοβιετικός ζήτησε από την Ελλάδα να πάρει αποστάσεις από τις ΗΠΑ γιατί υπήρχε ο κίνδυνος παγκόσμιας καταστροφής. Ο Αβέρωφ είχε ότι η Ελλάδα επιθυμεί την Ειρήνη αλλά δεν φοβάται τον πόλεμο αν κινδυνεύει. Ζήτησε από τον Σοβιετικό πρέσβη να ασκηθεί επιρροή στη Βουλγαρία η οποία ελεγχόταν τότε από τη Σοβιετική Ένωση, να σταματήσει να απειλεί την Ελλάδα. Ο Σοβιετικός μεταξύ άλλων απείλησε εμμέσως πως θα μπορούσε η Σοβιετική Ένωση να προβεί σε αποκλεισμό της Ελλάδας όπως κάνουν οι ΗΠΑ στη Κούβα. Ο Αβέρωφ απάντησε πως η Ελλάδα διαθέτει βάσεις και όχι πυραύλους , σημειώνοντας πως λαμβάνει αμυντικά μέτρα, θυμίζοντας την υποκινούμενη από τη Μόσχα δράση του ΚΚΕ κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Σε απόρρητο έγγραφο που αποκαλύφθηκε το 2008, ο Ευάγγελος Αβέρωφ είπε στον Κοριούκιν μεταξύ άλλων:
«Επεχειρήσατε – ή μάλλον τα γνωστά διεθνή κινήματα – να εξοντωθή και να καθυποταχθή η Ελλάς (εμφύλιος πόλεμος) αλλ’ ευτυχώς ημύνθημεν αποτελεσματικώς και διεσώσαμεν την πατρίδα μας. Πάντως μετά την απόπειραν εκείνην φοβούμεθα και δι’ αυτό οργανούμεθα πληρέστερον προς άμυναν».
Ως προ την κρίση της Κούβας, ο Ευάγγελος Αβέρωφ δεν άφησε περιθώρια παρανόησης για την στάση της Ελλάδας: «Θεωρούμεν την κρίσιν πολύ σοβαράν, θα φερθώμεν με μεγάλην περίσκεψιν, ουδένα θα προκαλέσωμεν, δεν θα επιτεθώμεν κατ’ ουδενός, θα αμυνθώμεν ερρωμένως καθ’ οιουδήποτε. Επαναλαμβάνω την θέσιν μας ήτις ανεγράφη και εις τας εφημερίδας. Θέσις εντίμου συμμάχου των ΗΠΑ και πιστού μέλους της Αμυντικής Ατλαντικής Συμμαχίας».
Σύμφωνα με τον νυν Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων και τότε Γραμματέα του Ευάγγελου Αβέρωφ, Κωνσταντίνο Τασούλα, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας εκτιμούσε πως αν οι ΗΠΑ επενέβαιναν στη Κούβα , οι Σοβιετικοί θα απαντούσαν με χτύπημα στη Θράκη «που επιπλέον θα έδινε στο Σύμφωνο Βαρσοβίας ευρύ άνοιγμα στις θερμές θάλασσες».
